Αυτό είναι το μέταλλο με το ελληνικό όνομα που είναι 5 φορές πιο ακριβό από το χρυσό
Αναλυτές εκτιμούν πως η τιμή του ροδίου θα ξεπεράσει σύντομα τις 10.000 ευρώ ανά ουγγιά
Με ξέφρενους ρυθμούς συνεχίζεται για μία ακόμα εβδομάδα η άνοδος του πολυτιμότερου μετάλλου που υπάρχει στον πλανήτη Γη και φέρει ελληνικό όνομα. Πρόκειται για το ρόδιο που παγκοσμίως θεωρείται πέντε φορές πιο ακριβό από τον χρυσό. Το εξαιρετικά σπάνιο μέταλλο με το αργυρόχρωμο μεταλλικό χρώμα έχει αυξήσει την τιμή του κατά 32% μέσα στις πρώτες ημέρες του 2020 αγγίζοντας πάλι το υψηλότερο σημείο από το 2008.
Από πού πήρε το όνομά του
Το ρόδιο έχει πάρει το όνομά του από την ελληνική λέξη «ρόδο» που σημαίνει τριαντάφυλλο, επειδή ορισμένα υδατικά διαλύματα αλάτων του έχουν ροζ χρώμα.
Το σπάνιο μέταλλο χρησιμοποιείται κυρίως σε καταλύτες αυτοκινήτων και αυτός είναι και ένας από τους λόγους του υψηλού κόστους του συγκεκριμένου εξαρτήματος. Τα τελευταία χρόνια η ζήτηση του από τις αυτοκινητοβιομηχανίες έχει αυξηθεί κατά 225% ετησίως. Μόνο τα τελευταία 4 χρόνια η τιμή του έχει αυξηθεί τέσσερις φορές ξεπερνώντας κατά πολύ τις υπόλοιπες πρώτες ύλες που απαιτούνται στον τομέα κατασκευής των αυτοκινήτων. «Το ρόδιο υπόκειται σε μία τρελή μεταβλητότητα. Σπάει κάθε μέρα όλα τα ρεκόρ», δήλωσε στο Bloomberg ο Αντόνιο Μπερλίν, επικεφαλής της ανάλυσης και ανάπτυξης της αγοράς της Νικελίλ Norilsk της Ρωσίας. Η ρωσική εταιρεία εξορύσσεται περίπου το 10% του συνόλου του ροδίου. Εκτός από τη Ρωσία, ρόδιο έχουν ακόμα η Νότια Αφρική και ο Καναδάς.
Γιατί εκτοξεύτηκαν οι τιμές
Οι αυστηρότερες προδιαγραφές για τις εκπομπές ρύπων των αυτοκινήτων οδήγησαν στην εκτόξευση των τιμών ξεπερνώντας τα 8.000 δολάρια ανά ουγγιά (28.3 γραμμάρια). Αναλυτές και έμποροι βασικών προϊόντων λένε ότι το μέταλλο θα μπορούσε να ξεπεράσει το ρεκόρ των 10.000 δολαρίων που σημειώθηκε το 2008. Το ρόδιο θεωρείται ευγενές μέταλλο μαζί με το ρουθήνιο, το ιρίδιο, το παλλάδιο, τον άργυρο, το όσμιο, το λευκόχρυσο και το χρυσό. Ανακαλύφθηκε το 1803 από τον Αγγλο χημικό Γουόλλαστον στα κατάλοιπα επεξεργασίας μεταλλευμάτων λευκόχρυσου. Είναι το σπανιότερο μη ραδιενεργό χημικό στοιχείο στη Γη
Την ώρα που οι περισσότεροι απολαμβάνουμε τα πολλαπλά και αναντίρρητα οφέλη των «έξυπνων τηλεφώνων», ανήλικα παιδιά στην Κεντρική Αφρική δουλεύουν κάτω από άθλιες συνθήκες προκειμένου να εξορύξουν το κοβάλτιο: το πολύτιμο μέταλλο, που μπαίνει (και) στις μπαταρίες των smartphones.
Στις 10 Σεπτεμβρίου παρουσιάστηκαν0 iPhone 11:
Αυτό είναι τo πολυαναμενόμενο smartphone της Apple (vid) | Έθνος τα τρία νέα μοντέλα του iPhone 11 από την Apple, δημιουργώντας νέες υψηλές προσδοκίες στους δυνητικούς αγοραστές του αλλά και στους tech-maniacs.
Η καινούρια αυτή κυκλοφορία έρχεται να προστεθεί στην «αλυσίδα» όχι μόνο των προηγούμενων μοντέλων της σειράς, αλλά και της επιταχυνόμενης ανάπτυξης της αγοράς των «έξυπνων τηλεφώνων»Global Intelligent Phones Market 2018-2022 | technavio (smartphones), η έντονη διείσδυση και η πολύπλευρη χρησιμότηταUS Smartphone Use in 2015 – Chapter Two: Usage and Attitudes Toward Smartphones | Pew Research Center των οποίων έχει καταστεί κάτι παραπάνω από εμφανής στην καθημερινή μας ζωή. Σύμφωνα με μία σχετικά πρόσφατη έρευναSmartphone Ownership Is Growing Rapidly Around the World, but Not Always Equally | Pew Research Center του Pew Research Center, «η κατοχή smartphone αναπτύσσεται ταχύτατα σε όλον τον κόσμο, αλλά όχι πάντοτε ίσα», μια και η χρήση της τεχνολογίας είναι πιο συνηθισμένη στις αναπτυγμένες χώρες και μεταξύ των νεότερων και πιο μορφωμένων ανθρώπων.
Η κατοχή smartphones σε 18 προηγμένες οικονομίες και σε 9 αναδυόμενες οικονομίες. [Pew Research Center]
Ειδικότερα, όπως φαίνεται στην παραπάνω εικόνα, ανάμεσα σε 18 αναπτυγμένες οικονομίες, ένα μέσο ποσοστό της τάξεως του 76% διαθέτει smartphone (το αντίστοιχο στις αναπτυσσόμενες οικονομίες δεν ξεπερνά το 45%), με την Ελλάδα να βρίσκεται στην 18η και τελευταία θέση του πίνακα, μια και περίπου 6 στους 10 ανθρώπους δηλώνουν ότι έχουν «έξυπνο κινητό».
Ενδεικτικό είναι, επίσης, ότι ο αριθμός των χρηστών smartphone παγκοσμίως αυξήθηκε από 2,5 δισ. το 2016 σε 3,3 δισ. το 2019, και προβλέπεται ότι θα φτάσει τα 3,8 δισ. το 2021, σύμφωνα με το παρακάτω γράφημα του NewzooNewzoo. Όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, περισσότεροι από τους μισούς χρήστες προέρχονται από χώρες της Ασίας.
Ο αριθμός (σε δισεκ.) των ενεργών χρηστών smartphone παγκοσμίως από το 2016 μέχρι το 2021 και ο επιμερισμός ανά ήπειρο. [Newzoo]
Μπορεί, βέβαια, τα προαναφερθέντα ευρήματα να φαντάζουν εύλογα και να μην προκαλούν ιδιαίτερη εντύπωση, όμως αυτό που δεν είναι εξίσου γνωστό είναι μία ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη και «σκοτεινή» πτυχή στην παραγωγή των smartphones: εκείνη της μπαταρίας τους, η κατασκευή της οποίας εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από το μέταλλο κοβάλτιο. Το κουβάρι αυτής της ιστορίας θα ξετυλίξουμε στις ακόλουθες γραμμές.
Τι είναι το κοβάλτιο και πού χρησιμοποιείται
Το κοβάλτιο (Co) αποτελεί χημικό στοιχείο (με ατομικό αριθμό 27 στον περιοδικό πίνακαΠεριοδικός Πίνακας), κατατάσσεται στην κατηγορία των μετάλλων και βρίσκεται στον φλοιό της Γης, τις περισσότερες φορές μαζί με μικρές ποσότητες νικελίου, σιδήρου και χαλκού.
Θραύσμα 99% καθαρού κοβαλτίου. [Wikipedia]
Η απόσπασή του από τα ορυκτά του και η λήψη του ως καθαρού μετάλλου πραγματοποιείται με τη μέθοδο της ηλεκτρόλυσηςΗλεκτρόλυση. Έχει αργυρόλευκο χρώμα, εμφανίζει μαγνητικές ιδιότητες και σχηματίζει, από κοινού με άλλα χημικά στοιχεία, διάφορες ενώσεις, όπως το οξείδιο του κοβαλτίου (CoO) και το χλωριούχο κοβάλτιο (CoCl2). Επιπρόσθετα, εντοπίζεται σε πολύ μικρές ποσότητες σε ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς, καθώς αποτελεί συστατικό της βιταμίνης Β12 (εξού και είναι γνωστή και ως κοβαλαμίνηVitamin B12).
Παραδείγματα γυάλινων σκευών, τα οποία έχουν χρωματιστεί με το μπλε του κοβαλτίου. [Wikipedia]
Όσον αφορά τις χρήσεις του, το κοβάλτιο παρουσιάζει πληθώρα εφαρμογώνCobalt Uses | Cobalt Institute, καθώς χρησιμοποιείται στην κατασκευή εργαλείων λείανσης και κοπής, στις λεπίδες των τουρμπινών, στους μαγνήτες και σε τεχνητές αρθρώσεις ισχίου και γονάτου. Παράλληλα, το περίφημο «μπλε του κοβαλτίουCobalt blue» (παρασκευάζεται μέσω σύντηξης οξειδίου του κοβαλτίου και οξειδίου του αργιλίου) έχει χρησιμοποιηθεί, από την αρχαιότητα κιόλας, ως χρωστικός παράγοντας σε κεραμικά και πορσελάνινα σκεύη, κοσμήματα και βαφές.
Οι σύγχρονες εφαρμογές του
Τα τελευταία χρόνια, υπό το φως της λεγόμενης «ψηφιακής επανάστασης», το κοβάλτιο ως εμπόρευμα έχει αποκτήσει μεγάλη σημασία. Κι αυτό, διότι συνιστά απαραίτητο υλικό για την κατασκευή των επαναφορτιζόμενων μπαταριών ιόντων λιθίουLithium-ion battery στα smartphones, τα tablets και τα laptops, καθώς επίσης και της μπαταρίας των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Η μεγάλη αξία του κοβαλτίου επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι συγκαταλέγεται ανάμεσα στις «καίριας σημασίας πρώτες ύλες» για την οικονομία της Ευρώπης και για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στη σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής ΕπιτροπήςCritical raw materials | European Commission. Με δεδομένη, λοιπόν, την ανάπτυξη της αγοράς των μπαταριών των ηλεκτροκίνητων οχημάτωνΗ νέα μεγάλη αγορά θα είναι οι μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων | Η Καθημερινή και την απαίτηση για όλο και πιο προηγμένα «έξυπνα τηλέφωνα», θεωρείται σίγουρο ότι η ζήτηση για το κοβάλτιο θα αυξηθεί
τα επόμενα χρόνια. Τη βάσιμη αυτή εικασία συμμερίζεται και το Bloomberg, σύμφωνα με το οποίοElectric Car Revolution Could Stall on Cobalt Shortage | Bloomberg Environment «μέχρι το 2030, η παγκόσμια ζήτηση για κοβάλτιο θα μπορούσε να είναι 47 φορές μεγαλύτερη» σε σύγκριση με σήμερα.
Η ποσότητα κοβαλτίου που περιέχεται στα smartphones, τα laptops και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. [Washington Post]
Ο μεγαλύτερος παραγωγός του πολύτιμου κοβαλτίου
Αποθέματα κοβαλτίου εντοπίζονται σε διάφορες χώρες ανά την υφήλιο, όπως, για παράδειγμα στη Ζάμπια, την Αυστραλία και την Κούβα. Ωστόσο, το κράτος που κατέχει μακράν τη «μερίδα του λέοντος» είναι η Δημοκρατία του Κονγκό, η οποία με βάση τα τελευταία στοιχείαCobalt | United States Geological Survey του United States Geological SurveyUnited States Geological Survey (USGS), εξορύσσει και παρέχει περισσότερο από το 60% της παγκόσμιας παραγωγής κοβαλτίου. Το συγκεκριμένο ποσοστό γίνεται ακόμη πιο κατανοητό αν λάβουμε υπόψη πως τα αποθέματα του Κονγκό σε κοβάλτιο υπολογίζονται –σύμφωνα πάντα με την USGS– σε 3,4 εκατ. τόνους, την ίδια στιγμή που, με εξαίρεση την Αυστραλία (1,2 εκατ. τόνοι), καμία άλλη χώρα δεν διαθέτει πάνω από 500.000 τόνους κοβαλτίου στο υπέδαφός της.
Ο επιμερισμός της παγκόσμιας παραγωγής κοβαλτίου το 2018. [Reuters]
Επιπλέον, όπως αποτυπώνεται στο ακόλουθο γράφημα, η εξόρυξη κοβαλτίου στη χώρα της Κεντρικής Αφρικής έχει αυξηθεί ραγδαία την τελευταία δεκαετία, φτάνοντας, την περσινή χρονιά, στον αριθμό-ρεκόρ των 90.000 τόνων.
H εξελικτική πορεία της παραγωγής εξόρυξης κοβαλτίου στο Κονγκό κατά τη δεκαετία 2008-2018. [Statista]
Πρόκειται, συνεπώς, για μία τάση συνεχώς ανοδική που «τροφοδοτείται» από την εκθετική ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας και τις νέες ανάγκες που προκύπτουν από αυτήν· ανάγκες όμως που για να εκπληρωθούν, προϋποθέτουν ένα επώδυνο τίμημα για ορισμένους μη προνομιούχους συνανθρώπους μας.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα «θυσία» στον βωμό (και) των smartphones
Καθώς η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό αποτελεί, όπως είδαμε, τον μεγαλύτερο παραγωγό κοβαλτίου διεθνώς, ήταν κάτι παραπάνω από αναμενόμενο ότι ισχυρές πολυεθνικές εταιρείες – δραστηριοποιούμενες στους τομείς της εξόρυξης, της τεχνολογίας και της αυτοκινητοβιομηχανίας – θα ήθελαν να εκμεταλλευτούν το πλούσιο υπέδαφος του φτωχού αφρικανικού κράτους και να αποκτήσουν το πολύτιμο για τις ίδιες μέταλλο. Κινέζοι έμποροι αγοράζουν κοβάλτιο από τους χιλιάδες ντόπιους χειρώνακτες μεταλλωρύχους («artisanal miners») που επιστρατεύονται για τον σκοπό αυτό και, εν συνεχεία, το πωλούν στην Congo Dongfang Mining (CDM), τη θυγατρική της κινεζικής εξορυκτικής εταιρείας Zhejiang Huayou CobaltHuayou Cobalt. Όπως επισημαίνει σχετική έρευναΠαιδική εργασία πίσω από smartphones | Διεθνής Αμνηστία της Διεθνούς Αμνηστίας (δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2016), οι προαναφερθείσες εταιρείες «κατεργάζονται το κοβάλτιο πριν το πουλήσουν σε τρεις κατασκευαστές εξαρτημάτων μπαταρίας στην Κίνα και στη Νότια Κορέα. Με τη σειρά τους εκείνοι πωλούν κοβάλτιο σε κατασκευαστές μπαταρίας, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι προμηθεύουν εταιρίες τεχνολογίας και αυτοκινήτων, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών Apple, Microsoft, Samsung, Sony, Daimler και Volkswagen». Η εν λόγω αλυσίδα εφοδιασμού απεικονίζεται με σαφήνεια στην παρακάτω εικόνα.
Η «διαδρομή» που ακολουθεί το κοβάλτιο από την εξόρυξη του μέχρι τη χρήση του σε μπαταρίες τεχνολογικών συσκευών και αυτοκινήτων. [Διεθνής Αμνηστία]
Την κινεζική επικυριαρχίαΓιατί η Αφρική μαθαίνει κινέζικα στα ορυχεία περιοχών όπως η νότια επαρχία της ΚατάνγκαKatanga Province, επαληθεύει και επιτόπια έρευναIs your phone tainted by the misery of the 35,000 children in Congo's mines? | The Guardian του Σιντάρτ ΚαράSiddharth Kara για λογαριασμό του Guardian, ο οποίος εκτιμά, με βάση τα στοιχεία που συγκέντρωσε, ότι «υπάρχουν περισσότεροι από 255.000 εργάτες εξόρυξης κοβαλτίου στη Δημοκρατία του Κονγκό, από τους οποίους τουλάχιστον 35.000 είναι παιδιά, κάποια και έξι ετών».
Παιδί-εργάτης σε ορυχείο του Κονγκό. Η χώρα παράγει τη μισή ποσότητα του κοβαλτίου που χρησιμοποιείται παγκοσμίως. [humanium.org]
Μάλιστα, το πιο σοβαρό κομμάτι από το παζλ της ιστορίας είναι οι κάθε άλλο παρά ιδανικές συνθήκες εργασίας, κάτω από τις οποίες δουλεύουν οι γηγενείς μεταλλωρύχοι. Οι άνθρωποι αυτοί θα ξυπνήσουν από τις 5 τα ξημερώματα και θα δουλέψουν έως και 12 ώρες (αν όχι παραπάνω), σκάβοντας μακριές σήραγγες για να βρουν το κοβάλτιο και, ύστερα, θα κουβαλήσουν σάκους με πέτρες για να πληρωθούν από 1 έως 9 (στην καλύτερη) δολάρια την ημέρα. Ευρισκόμενα στην απόλυτη φτώχεια κι εξαθλίωση, πολλά παιδιά δεν πηγαίνουν σχολείο, στην προσπάθειά τους να συντηρήσουν τις οικογένειές τους με τα πενιχρά χρήματα που κερδίζουν μέσα από μία άκρως εκμεταλλευτική και ταπεινωτική για τους ίδιους δουλειά. Ταυτόχρονα, οι σκαφτιάδες («creuseurs» όπως αποκαλούνται) κινδυνεύουν με σοβαρά προβλήματα υγείας ή/και με πιθανά θανατηφόρα δυστυχήματα, καθώς, σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, «η μεγάλη πλειοψηφία των μεταλλωρύχων εργάζεται τις περισσότερες ώρες της ημέρας χωρίς ούτε τον πιο βασικό προστατευτικό εξοπλισμό, όπως γάντια, ρούχα εργασίας ή μάσκες προσώπου ώστε να προστατευτούν από πιθανή ασθένεια των πνευμόνων και του δέρματός τους». Το θέμα έχουν φωτίσει και στηλιτεύσει με αποκαλυπτικές έρευνες αρκετά δημοσιογραφικά μέσα, όπως το CBSCBS News finds children mining cobalt for batteries in the Congo | CBS This Morning, το FortuneBlood, Sweat, and Batteries | Fortune και η Washington PostCobalt mining for lithium ion batteries has a high human cost | The Washington Post, και ΜΚΟ όπως το HumaniumChild labor in the mines of the Democratic Republic of Congo | Humanium.
Με βάση τα παραπάνω, γίνεται πρόδηλο ότι στα ορυχεία του κοβαλτίου καταστρατηγούνται όχι μόνο βασικά ατομικά δικαιώματα (στην υγεία, την εκπαίδευση, κ.ά.), αλλά και η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του ΠαιδιούConvention on the Rights of the Child | United Nations Human Rights, ουσιαστικός σκοπός της οποίας είναι και η καταπολέμηση του φαινομένου της παιδικής εργασίας.
Τι (δεν) απαντούν/κάνουν η κυβέρνηση και οι εταιρείες
Στα τέλη Αυγούστου του 2017, ενάμιση χρόνο μετά τη δημοσιοποίηση της εκτενούς έκθεσης της Διεθνούς Αμνηστίας“This is what we die for” – Human Rights Abuses in the Democratic Republic of the Congo Power the Global Trade in Cobalt | Amnesty International, που έγινε σε συνεργασία με το AfrewatchAfrican Resources Watch (AfreWatch) | ESCR-Net, για το ζήτημα της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα ορυχεία του Κονγκό, η κυβέρνηση της χώρας δεσμεύτηκεDemocratic Republic of Congo: Government must deliver on pledge to end child mining labour by 2025 | Amnesty International ότι θα εξαλείψει την παιδική εργασία στον εξορυκτικό τομέα μέχρι το 2025. Παρόλα αυτά, οι μέχρι στιγμής ενέργειες δεν έχουν οδηγήσει σε χειροπιαστά αποτελέσματα. Μολονότι έχει θεσπιστεί Κώδικας Παιδικής ΠροστασίαςLoi n° 09/001 du 10 janvier 2009 portant protection de l'enfant | leganet.cd ήδη από το 2009 και το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο έχει ισχυροποιηθεί από την κυβέρνηση του Κονγκό, η προσπάθεια δεν έχει συνοδευτεί από συμπληρωματικά πρακτικά μέτρα (π.χ. επιθεωρήσεις εργασίας) που θα συνεισέφεραν ουσιαστικά στην καταπολέμηση του φαινομένου, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε έρευνα2017 Finding on the Worst Forms of Child Labor: Democratic Republic of the Congo | Bureau of International Labor Affairs του αμερικανικού Γραφείου για Ζητήματα Παγκόσμιας ΕργασίαςAbout us | US Department of Labor. Σε παρόμοια συμπεράσματα κατέληγε και η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, τονίζοντας ότι «η συντριπτική πλειοψηφία της χειρωνακτικής εξόρυξης λαμβάνει χώρα σε μη εξουσιοδοτημένες περιοχές, όπου η κυβέρνηση δεν κάνει σχεδόν τίποτα για να ρυθμίσει την ασφάλεια και τις εργασιακές συνθήκες στις οποίες δουλεύουν οι μεταλλωρύχοι». Ο θάνατος 43 μεταλλωρύχωνDR Congo mine collapse death toll rises to 43 | Al Jazeera σε ορυχείο της πόλης Kolwezi τον περασμένο Ιούνιο αποδεικνύει, δυστυχώς, του λόγου το αληθές.
Όσον αφορά τις επιχειρήσεις, τόσο η Διεθνής Αμνηστία όσο και η Washington PostCompanies respond to questions about their cobalt supply chains | The Washington Post απευθύνθηκαν με ερωτήματα προς τις εμπλεκόμενες εταιρείες για τις ευθύνες που έχουν αναφορικά με τις δραστηριότητες που συνδέονται με τα προϊόντα τους. Στην έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας, «πολλές εταιρείες αρνήθηκαν ότι προμηθεύονταν κοβάλτιο από τη Δημοκρατία του Κονγκό ή/και την Huayou Cobalt, παρόλο που είναι καταχωρημένες ως πελάτες στα εταιρικά έγγραφα των κατασκευαστών μπαταρίας». Άλλες εταιρείες (όπως η Sony και η Daimler) δήλωσαν ότι «δεν ήταν σε θέση να επιβεβαιώσουν» την προέλευση του κοβαλτίου στα προϊόντα τους ενώ, συγχρόνως, δεν παρείχαν συγκεκριμένα στοιχεία για επισταμένη έρευνα, στην οποία ισχυρίζονταν ότι προέβησαν. Ως προς τις ερωτήσεις της Washington Post, η Huayou Cobalt απαντώντας στην εφημερίδα «παραδέχθηκε ότι είχε ανεπαρκή επίγνωση για τη διαχείριση της αλυσίδας εφοδιασμού» και η κατασκευάστρια αυτοκινήτων BMW ότι «αγοράζει μπαταρίες από την προμηθεύτριά της Samsung SDI» που «μόνο ένα μέρος του κοβαλτίου» που περιέχουν προέρχεται από το Κονγκό. Συμπληρωματικά, άλλες εταιρείες απάντησαν γενικόλογα ότι δεν ανέχονται παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ότι θα προβούν σε ανάλογες ενέργειες.
Ευθύνες επιχειρήσεων ως προς τις αλυσίδες εφοδιασμού ορυκτών
Σύμφωνα με την οδηγία του ΟΟΣΑ «για τη δέουσα επιμέλεια όσον αφορά την υπεύθυνη διαχείριση των αλυσίδων εφοδιασμού ορυκτών από περιοχές συγκρούσεων και υψηλού κινδύνου», «οι επιχειρήσεις θα πρέπει να λαμβάνουν εύλογα μέτρα και να καταβάλλουν καλόπιστες προσπάθειες για την άσκηση δέουσας επιμέλειας με σκοπό τον εντοπισμό και την πρόληψη ή τον μετριασμό τυχόν κινδύνων αρνητικών επιπτώσεων που συνδέονται με τις συνθήκες εξόρυξης των ορυκτών και τις σχέσεις με τους προμηθευτές που δραστηριοποιούνται σε περιοχές συγκρούσεων ή υψηλού κινδύνου». Κι αυτό, διότι, όπως αναγνωρίζει ο ΟΟΣΑ, «παρά την κατακερματισμένη διαδικασία παραγωγής στην αλυσίδα εφοδιασμού, και ανεξάρτητα από τη θέση τους ή την επιρροή που ασκούν στους προμηθευτές, οι επιχειρήσεις δεν προστατεύονται από τον κίνδυνο να συμβάλουν ή να συνδεθούν με αρνητικές επιπτώσεις που εμφανίζονται σε διάφορα σημεία της αλυσίδας εφοδιασμού ορυκτών».
Μεταξύ άλλων, λοιπόν, οι επιχειρήσεις οφείλουν:
«να γνωστοποιούν με σαφήνεια, στους προμηθευτές και στο κοινό, την πολιτική τους για την αλυσίδα εφοδιασμού ορυκτών που προέρχονται από περιοχές συγκρούσεων και υψηλού κινδύνου»
«να δημιουργούν ένα σύστημα ελέγχων και διαφάνειας επί της αλυσίδας εφοδιασμού ορυκτών»
«να εδραιώνουν έναν μηχανισμό καταγγελιών, σε επίπεδο επιχειρήσεων ή κλάδου, ως σύστημα αφύπνισης και έγκαιρης προειδοποίησης»
«να εντοπίζουν τους κινδύνους στην αλυσίδα εφοδιασμού τους» και «να αξιολογούν τους κινδύνους αρνητικών επιπτώσεων με βάση τα πρότυπα της πολιτικής τους»
«να αναφέρουν τα ευρήματα της αξιολόγησης κινδύνων στην αλυσίδα εφοδιασμού στην καθορισμένη ανώτερη διοικητική μονάδα της επιχείρησης»
«εφαρμόζουν σχέδιο διαχείρισης κινδύνων, να εποπτεύουν και να παρακολουθούν τις επιδόσεις των προσπαθειών μετριασμού των κινδύνων» και
«να δημοσιοποιούν έκθεση σχετικά με τις οικείες πολιτικές και πρακτικές δέουσας επιμέλειας στην αλυσίδα εφοδιασμού».Ευθύνες επιχειρήσεων ως προς τις αλυσίδες εφοδιασμού ορυκτών
Σχεδόν δύο χρόνια μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης της Διεθνούς Αμνηστίας, λίγες εταιρείες, σύμφωνα με την ίδιαIndustry giants fail to tackle child labour allegations in cobalt battery supply chains | Amnesty International, έχουν αναλάβει επαρκή δράση (δημοσιοποίηση προμηθευτών, διενέργεια ερευνών κλπ), οδηγώντας στην παραδοχή ότι «οι βιομηχανικοί γίγαντες αποτυγχάνουν να αντιμετωπίσουν τους ισχυρισμούς για παιδική εργασία στις αλυσίδες εφοδιασμού μπαταριών με κοβάλτιο». Η πλέον πρόσφατη δημόσια τοποθέτησηDRC: Crisis in Mines Requires Sustainable Solution | Amnesty International Public Statement της ΜΚΟ (Ιούλιος 2019) θέτει ξανά τις εταιρείες προ των ευθυνών τους και τις καλεί προς μία «βιώσιμη λύση».
Επομένως, το κεντρικό συμπέρασμα που συνάγεται είναι πως οι περισσότερες εταιρείες δεν δείχνουν πρόθυμες να «βάλουν το μαχαίρι στο κόκαλο», λαμβάνοντας δραστικά μέτρα για την πάταξη του φαινομένου και την ενίσχυση της διαφάνειάς τους. Ή, για να το πούμε με τα λόγια του Μαρκ Ντάμετ, ερευνητή Επιχειρήσεων και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Διεθνούς Αμνηστίας, «χωρίς νόμους που να απαιτούν από τις εταιρείες να ελέγχουν και να αποκαλύπτουν δημόσια πληροφορίες ως προς το από πού προμηθεύονται ορυκτά καθώς και τους προμηθευτές τους, οι εταιρείες μπορούν να συνεχίσουν να επωφελούνται από τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι κυβερνήσεις πρέπει να βάλουν ένα τέλος σε αυτήν την έλλειψη διαφάνειας, που επιτρέπει στις εταιρείες να κερδίζουν από την αθλιότητα».
Το «μέλλον» της παραγωγής κοβαλτίου
Αν και δεν μπορούν να υπάρξουν τελεσίδικες απαντήσεις, θεωρείται βέβαιο ότι η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό θα παραμείνει ο κυρίαρχος παραγωγός στην παγκόσμια αγορά του κοβαλτίου. Οι πιέσεις θα αυξηθούν, δεδομένης της αυξημένης ζήτησης για μπαταρίες, ωστόσο οι εξελίξεις ενδέχεται να οδηγήσουν τις εταιρείες σε αναζήτηση νέων πηγών, όπως, λόγου χάρη, στην Αυστραλία
Μπαταρίες ιόντων λιθίου (Li-ion). [Twitter]
Παράλληλα, ένα πιο αισιόδοξο σενάριο έχει αρχίσει να ξεπροβάλλει, βάσει του οποίου η τεχνολογία των μπαταριών ιόντων λιθίου θα μπορούσεChallenges and Prospects of Lithium–Sulfur Batteries | ACS Publications να αντικατασταθεί, στο μέλλον, από τις μπαταρίες θείου λιθίουLithium-sulfur battery, λόγω της υψηλότερης ενεργειακής πυκνότητας των τελευταίων και του μικρότερου κόστους του θείου, ή από μπαταρίες που περιέχουν νάτριοCalcium battery may end reliance on lithium | Asia Times ή μαγνήσιοMight Magnesium Replace Lithium? | Design News, καθιστώντας έτσι το κοβάλτιο περιττό. Μέχρι όμως να συμβεί αυτό, εμείς θα ψάχνουμε το επόμενο καινούριο smartphone που θα έχει «καλύτερη μπαταρία», αλλά θα «κουβαλά» το μαρτύριο ενός παιδιού-σκλάβου που χώθηκε στα έγκατα της γης για χάρη της τεχνολογικής μας απληστίας.
